Bali Simbar

Tampilkan postingan dengan label Bahasa Bali. Tampilkan semua postingan
Tampilkan postingan dengan label Bahasa Bali. Tampilkan semua postingan

Selasa, 09 Mei 2023

GEGURITAN GITA YOWANA SHANTI

 GEGURITAN GITA YOWANA SHANTI

 

Pupuh Sinom

Swastyastu atur tityang,

Ring para semeton sami,

Titiang puniki wantah,

Saking yowanane yukti,

Mangaturang ngayah mangkin,

SMA tiga ne kahuwus,

Kaaturang indik gita,

Gita tembangne magurit,

Iwang atur,

Ledang ugi ngampurayang.

 

Pupuh Ginada

Sembah pangubhaktin tityang,

Ring Sang Hyang Saraswati,

Malingga maring payogan,

Pura Padmasana yukti,

Ngardi k’rahayuan jagat,

Damuh sami,

Sayaga pacang maturan.

 

Pupuh Ginanti

Uduh Sang Hyang Gana tuhu,

Simbul kaweruhan yukti,

Nganugrahin sarwa jnana,

Anggen bekel jroning urip,

Cihna bhakti kahaturang,

Sayut miwah canang sari.

 

 

 

 

Pupuh Semarandhana

Maka cihna sradha bhakti,

Sayaga banten daksina,

Nuhur linggih bhatarane,

Ida Bhatara Ngerurah,

Kasub sakti ngambel jagat,

Ngicen kaslametan iku,

Ngardiang kerta raharja.

 

Pupuh Maskumambang

Sampun sregep, mangkune ngastawa yukti,

Pacang kalanturang,

Mangaturang sembah bhakti,

Nganggen srana asep sekar.

 

Toyan tirtha, kaketisang sane mangkin,

Damuh sami nunas,

Pican Bhatarane sami,

Kategepin antuk wija.

 

Pupuh Durma

Puput mangkin kahaturang indik gita,

Ampurayang tunas mangkin,

Santukan kantun malajah,

Malajahin indik sastra,

Kaanggen ngembaning urip,

Maka ping untat,

Pututang parama shanti.

Sabtu, 25 Februari 2023

SEMBRAMA WACANA

SEMBRAMA WACANA

PARIKRAMA BULAN BAHASA BALI V WARSA 2023

 

Matur suksma majeng ring pangenter acara antuk galah sane katiba ring padewekan tityang.

 

Sane dahat kusumayang titiang Manggala Komite SMA Negeri 3 Amlapura

Sane wangiang titiang Analis Kepegawaian SMA Negeri 3 Amlapura

Para Wakil Kepala Sekolah SMA Negeri 3 Amlapura sane wangiang titiang

Bapak Ibu guru miwah pegawai SMA Negeri 3 Amlapura sane kusumayang titiang

Para pamilet wimbakara miwah para sisia SMA Negeri 3 Amlapura sane tresna asihin titiang

 

Sadurung tityang maatur amatra, ngiring sareng-sareng nyakupang kara kalih, ngrastiti bhakti ring Ida Sang Hyang Parama Kawi, dumogi Bulan Bahasa Bali ring SMA Negeri 3 Amlapura mamargi antar, labda karya, sida sidaning don, punika taler iraga sareng sami kapaica karahayuan miwah karahajengan, majalaran antuk nguncarang pangastungkara :

“Om Swastyastu.”

 

Sakadi sane sampun ketah kauningin, manggala jagat bali sampun ngamedalang peraturan daerah provinsi Bali. Tetujon kalaksanayang Bulan Bahasa Bali puniki nenten ja tios midabdabin  tur nglaksanayang Peraturan Gubernur nomer 80 warsa 2018 ngeninin antuk Perlindungan lan Ngangge Bahasa, Aksara lan Sastra Bali tur ngemargiang Bulan Bahasa Bali nyabran Bulan Februari ring SMA Negeri 3 Amlapura.

 

Ida dane sareng sami sane wangiang titiang

Pinaka cihna pangremba saha panyokong majeng kawentenan pergub inucap, mawinan ring galahe mangkin, kamargiang pakeling Bulan Bahasa Bali ring SMA Negeri 3 Amlapura warsa 2023 (Kalih tali tigang likur) puniki. Tios ring punika, pamargine puniki taler pinaka cihna sutindih majeng ring tetamian budaya Baline sane adi luhung.

 

Ring kawentenan pamargin Bulan Bahasa Bali puniki ngambil bantang “Segara Kerthi; Campuhan Urip Sarwa Prani” sane mateges segara pinaka witning kauripan kangge olih sarwa sane maurip ring jagate puniki. Bantang sane kaanggen ring parikrama puniki taler matetujon mangda I manupara janane stata eling ngrajegang saha ngupapira segarane.

 

Ida Dane sinamian sareng kusumayang titiang

Ageng pangaptin titiang, mangda basa Bali druwe nenten kaanggen rikalaning pamargin ri sajeroning wimbakara kemanten wiadin pakeling Bulan Bahasa Bali kemanten nanging sapunapi mangda sayuwakti prasida kaanggen ring kahuripan serahina, bilih-bilih basa Bali wantah caciren manados krama Bali saha pinaka akah budaya Bali.

 

Parikrama sane sampun kabaosang sareng manggala prawartaka inuni indik “Asasih Mabasa Bali” nenten ja tios wantah anggen sarana malajah mabaos basa Bali olih para sisiane sami, guru miwah pegawai ring wewidangan SMA Negeri 3 Amlapura. Makudang wimbakara sane sampun kawedar wantah pinaka titi pangancan anggen ngrajegang Basa, Aksara, miwah Sastra Baline.

 

Inggih ida dane sinamian, Majalaran antuk nguncarang Om Awignamastu Nama Sidham, Parikrama Bulan Bahasa Bali V Warsa 2023 ring SMA Negeri 3 Amlapura titiang bungkah secara resmi.

 

Inggih Ida Dane sane tresna asihin titiang

Wantah sakadi punika prasida atur uningayang titiang, yening wenten kirang langkung atur titiang, titiang nglungsur agung rena pangampura. Makawesananing atur puputang titiang antuk ngaturang motto bulan bahasa Baline mangkin.

 

Yening bapak ngucapang : Segara Kerthi, kacawis : Campuhan Urip Sarwa Prani
Yening bapak ngucapang : Yowana Trismapura, kacawis : Sayaga Nglestariang Basa, Aksara miwah Sastra Bali.

 

Inggih Matur Suksma.

Om Shanti Shanti Shanti Om

 

Selasa, 07 Februari 2023

Analisis Novel

NOVEL BASA BALI

“SUKRENI GADIS BALI”

A.    SINOPSIS

Kacritayang Men Negara mawit saking Karangasem, Men Negara metilar saking wewidangan nyane krana duaning Wenten parindikan sareng kurenan ipun. Men Negara taler ngawonin pianak nyane. Ring genah sane anyar Men Negara madue pianak kekalih sane mawasta I Negara muah I Negari. Kajegegan I Negari ngawinang juru ngalap kelapa singgah ring tenten men Negara. Siosan ring punika Men Negara waged pisan ring parindikan meratengan punika ngawinang ratengan ipun kasenengin olih juru ngalap kelapa punika.

Sedek Dina anu, rauh menteri polisi adiri sane mapesengan I Gusti Made Tusan nuju wewidangan punika. Akeh para dustane prasida kaicalang, Niki sangkaning wantuan teliksandi sane mawasta I Made Aseman. Rahina punika tamis-tamis Men Negara madue pikobet sareng I Gusti Made Tusan sawireh I Made Aseman sane uning parindikan Men Negara sampun mademang bawi nenten polih izin saking sane matutang. I Made Aseman kedeh manah ipun ipun mangda men Negara karanjingan ring Bui Singaraja sawireh keiwangan nyane.

Tengai punika, Ida Gede Swamba lan juru ngalap kelapa sedek ngerayunang lan nginum ring tentenan men Negara. Tan sauning idane, rauh jatma Daha mawasta Luh Sukreni ring tenten Men Negara. Ipun ngrereh Ida Gede Swamba indik warisan sareng blin ipun, I Sangia sane ngranjing maagama Kristen. Manut agama lan adat Bali, yening Wenten jatma sane sampun nganutin sios agama nenten kadadosang ngamolihang warisan.

Nanging sapetekan Ni Sukreni ngawinang Men Negara Lan Ni Negari iri hati, napi Malih Ni Sukreni punika jegegan tur nakenang Ida Gede Swamba, Rikala Mentri polisi punika dot pisan nganggen Ni Sukreni selir, Men Negara mawinaya mangda pengapti Mentri polisi kadagingin.

Ring sepengerauh Ni Sukreni sane kaping kalih, Ni Sukreni malih nakenang Ida Gde Swamba ring tenten men negara, nanging Ida Gde Swamba nenten wenten. Rasis ipun nunas jaga pacang makekepan ring tenten Men Negara kantos Ida Gde Swamba rauh. Nenten akeh memanah, Ni Sukreni nampi pinunas punika. Rikala punika Men Negara ngemargiang pamerencana ring Ni Sukreni, ngawit indik punika Ni Sukreni ngawit lunga tan wenten sane uning.

Kesiab Men Negara sedek I Negara, pianakne sane nenten sareng I Sudiana timpal pemargi Ni Sukreni, maosang Ni Sukreni wantah pianakne Men Negara. Bapan Ni Sukreni, I Nyoman Raka sampun ngagentos wasta Men Widi dados Ni Sukreni. Pagentos punika tatujone mangda Ni Sukreni tan kapinggih malih olih memennyane. Men Negara mapariselselan duaning sampun misekayang pianak ragane.

Ni Sukreni ten ngiringang mantuk ka pondok. Ragane kimud yening indike punika kauningin olih bapa lan semeton Ida danene. Kamawon, Pan Gumiarning silih sinunggal sawitra bapannyane, Kayun jaga ngiringang Ni Sukreni mesandekan ring pondok ragane. Nenten suwe malih, Ni Sukreni  ngembasang Oka saking pekardi tan rahayu I Gusti Made Tusan. Anake alit punika kawastanin I Gustam.

Karma sampun memargi, Ni Sukreni kacunduk malih sareng Ida Gde Swamba. Ida Gde Swamba masemaya jaga pacang ngetahang anak alit punika. I Gustam sayan Ageng sangkaning masolah kasar. Gaginane mamadung, ngerampas kantos ngeranjing ke bui polisi. Ring bui I Gustam akeh pilih papelahagan cara ngerampas saking I Sintung, silih sinunggil perampok sane ketah ganas.

Sesampune medal saking bui, I Gustam makarya sekaa. I Sintung duk ring bui dados gurunnyane, mangkin setinut ring pangawawa I Gustam sane nenten jerih mademang sane nenten setinut ring bawosanyane. Sedek dina wengi, sekaa sane kapimpin oleh I Gustam, memargi ngerampok ring tenten Men Negara. Sakemawon rencanannyane sampun kauningin oleh aparat keamanan. Perampokan ring Men Negara, pilih pikobet saking Polisi sane kapimpin oleh I Gede Made Tusan. I Gusti Made Tusan nenten uning ring mesen sane kalawan punika wantah okan ragane. Raris duk I Gustam sampun putus asa duaning keni kawelang ajine, I Gusti Made Tusan wawu uning sane katebas punika okan dane, sesampun ragane mireng pangandikane I Made Aseman. Minab Sirah I Gusti Made Tusan keni parang I Gustam. Dane mabuat nampekin okane, nanging sirah Dane kasengkawonan, raris rebah ring samping watangane I Gustam, kantos dane sareng padem.

 

B.    UNSUR INTRINSIK

  1. Tema

Tema sane kaanggen ring Novel “Sukreni Gadis Bali” inggih punika Kapitresnaan. 

  1. Alur

Alur ring Novel "Sukreni Gadis Bali" ngangge alur maju duaning dudonan carita sane kasusun runtun tan wenten nyaritayang kawentenane sane simalu.

  1. Tokoh

Tokoh sane wenten ring Novel "Sukreni Gadis Bali" inggih punika :

1)     Ni Sukreni                 

2)     I Gusti Made Tusan

3)     Men Negara

4)     Ida Gde Swamba

5)     I Made Aseman

6)     Ni Negari

7)     I Gustam

8)     I Negara

9)     I Nyoman Raka

10) I Gerundung

11) I Sudiana

12) Pan Gumiarning

13) I Mudjana

14) I Ketut Rai

15) Chatterje

  1. Penokohan

Watak utawi parilaksana sane wenten ring Novel "Sukreni Gadis Bali" inggih punika :

Ni Sukreni                  => Solahnyane becik, santun, penyabar

Men Negara                => Masolah Iri Hati, Tan Satia

Ni Negari                    => Iri Hati, tinut teken pabesen memennyane, Bejit

I Gusti Made Tusan    => Masolahmpah, nenten ngelah rasa tanggung jawab

Ida Gde Swamba        => Masolah becik, Kayun ngampurayang kaiwangan anak len

I Gustam                     => Corah, demen dusta

I Made Aseman          => Demen nulungin anak len

  1. Latar

Latar sane kapanggihin ring Novel "Sukreni Gadis Bali" inggih punika :

Latar Genah => Desa Bingin Banjah, Tentenan Men Negara, Buleleng, Temukus,

   Kota Singaraja, Tegalan kelapa, Pabean, Kalianget, Hotel ring

   pebean, Banjar Bali, Beten punyan kelapa.

            Latar Galah => Rahina redite, Wengi, Tengai, Semengne

  1. Amanat

Amanat sane kapanggihin ring Novel "Sukreni Gadis Bali" inggih punika :

“Napi ja pakaryan iraga sane pacang karyanin patut nganggen tetimbang sane pasti, mangda prasida nemu rahayu.”

 

OLIH:

I Ketut Kuat Gunadinata

I Komang Daweg Oktariana

I Made Deo

Ni Kadek Novi Yanti

Ni Komang Tri Lindyasari

Ni Putu Nessa Indira Putri

 

XI MIPA 2 SMA NEGERI 3 AMLAPURA TAHUN PELAJARAN 2022/2023

Rabu, 01 Februari 2023

Segara Ikang Urip

 PUISI BALI ANYAR

SEGARA IKANG URIP


Samilir angin saking segara

Deburan ombak ngawinang manah liang

Rasa sungsut ring ati sarasa kaayudang

Galang apadang sarasa mangulayang

Asri kauripan segarane kakatonang


Nanging ring panglimbak jamane mangkin

Leluu sampun ngebekin segarane

Sebet mauragan rasa kenehe

Nyingakin segarane nangis

Cemer ulian luu saking jadmane


Ngiring … Ngiring ... Ngiring …

Sikiang kahyune uripang idepe

Jaga lan lestariang segarane

Mapan sagara pinaka campuhan

Campuhan urip sarwa prani

Sane wenten maring jagat.



Olih: I Wayan Adi Upadana

Selasa, 31 Januari 2023

TUMPEK WARIGA “AMRETANING SARWA TUMUWUH NGARDI KARAHAYUAN JAGAT”

 TUMPEK WARIGA

“AMRETANING SARWA TUMUWUH NGARDI KARAHAYUAN JAGAT”

Tumpek wariga merupakan hari raya agama hindu yang dilaksanakan setiap 6 bulan sekali. Kalimat Tumpek wariga terdiri dari 2 kata yaitu tumpek dan wariga. Tumpek berasal dari kata “Tampek” yang artinya mendekat, kemudian wariga memiliki arti hari baik, nama wuku dan pelestarian tumbuhan. Dalam hal ini tumpek wariga memiliki makna mendekatkan diri kepada tumbuh-tumbuhan dengan cara menjaga dan memeliharanya. Tidak bisa dipungkiri bahwa kehidupan manusia sangat memerlukan kehadiran dari segala macam tumbuh-tumbuhan yang digunakan untuk menghasilkan oksigen serta digunakan juga sebagai bahan makanan.

Pelaksanakan hari raya tumpek wariga sendiri menurut lontar sundari gama disebutkan “Wariga Saniscara Kliwon, ngaran panguduh pujawali Sanghyang Sangkara, apan sira amrtaken sarwaning tawuwuh”, yang memiliki arti pada hari Saniscara Kliwon Wuku Wariga, disebutlah hari panguduh. Suatu hari untuk memuja Sanghyang Sangkara, sebab Beliaulah yang menciptakan segala tumbuh-tumbuhan. Jadi tumpek wariga dilaksanakan setiap sabtu kliwon wuku wariga untuk memuja manifestasi Ida Sang Hyang Widhi Wasa sebagai Dewa Sangkara yang merupakan dewanya dari segala macam tumbuh-tumbuhan. Tumpek wariga oleh masyarakat hindu sendiri disebut juga tumpek bubuh dan tumpek pengatag.

Prosesi upacara dalam pelaksanaan tumpek wariga itu sendiri yang menjadi ciri khasnya adalah umat hindu menghaturkan banten tipat taluh dan tipat gatep, kemudian menghaturkan bubur sumsum sebagai sesajinya. Tipat taluh memiliki makna sebagai purusa, sedangkan tipat gatep itu sebagai pradana. Hal ini memiliki makna dengan bertemunya purusa dan pradana akan menghasilkan buah hasil dari yang ditanam. Sesajen bubur memiliki makna agar tanaman yang ditanam itu menjadi subur.

Untuk mengiringi prosesi upacara tersebut terdapat pula sebuah sesontengan yakni “Dong…dong…I Kaki kija? Ia gelem. Gelem kenken? Gelem ngeed…ngeed…ngeed”, yang memiliki makna Dong berarti dadong merupakan simbul pradana, sedangkan Kaki merupakan simbul purusa, dalam hal ini harapannya apapun yang ditanam agar mendapatkan hasil. Kearifan lokal Bali memiliki keunikan tersendiri untuk menjaga dan melestarikan segala jenis tumbuh-tumbuhan. Keunikan yang dimaksud adalah ada beberapa pohon atau tanaman lainnya diselimuti oleh kain (seperti kain putih, kuning, poleng) selain dipercayai sebagai tempat yang gaib juga memiliki makna agar manusia tidak menebang atau merusak pohon tersebut.

Konsep pelaksanaan tumpek wariga ini merupaka penerapan dari ajaran Tri Hita Karana. Seperti diketahui Tri Hita Karana merupakan tiga prinsip hidup untuk mencapai kebahagiaan, yaitu dengan cara menjalin hubungan harmonis dengan Tuhan (Parhyangan), manusia (Pawongan) serta lingkungan (Palemahan). Pelaksanaan tumpek wariga ini erat kaitannya dengan palemahan karena sebagai manusia harus menjaga keharmonisan dengan lingkungan yang dalam hal ini adalah segala jenis tumbuhan.

Dalam keyakinan masyarakat Bali dipercaya untuk melaksanakan penanaman tumbuhan itu memiliki harinya masing-masing sesuai dengan golongan tanaman tersebut. Misalnya seperti jenis sayuran (soroh madon), jenis bunga (sarwa sari), jenis biji-bijian (pala wija), jenis buah-buahan (pala gantung), jenis turus, jenis tumbuhan yang memiliki buku, dan jenis umbi-umbian (pala bungkah) seperti yang termuat dalam kesusastraan Bali berupa Pupuh Sinom berikut ini :

            Yan nuju matetanduran,

Sapta warane hitungin,

Soroh medon yan anggara,

Bhuda nandur sarwa sari,

Pala wija wrahaspati,

Sukra nandur pala gantung,

Sarwa turus saniscara,

Sarwa buku ring redite,

Soma nandur,

Pala bungkah ento ingetang.

Yang artinya : kalau ingin menanam tumbuhan agar memperhatikan harinya, jenis sayuran ditanam hari selasa, jenis bunga hari rabu, jenis biji-bijan hari kamis, jenis buah-buahan hari jumat, jenis turus hari sabtu, jenis tumbuhan yang memiliki buku hari minggu, serta jenis umbi-umbian hari senin.

 

Melalui pelaksanaan tumpek wariga kita jaga dan lestarikan alam yang ada di bumi ini !!!

Teruslah bergerak, walaupun sedikit yang penting berdampak.

Salam dan Bahagia.

Rahayu.

 

Saniscara Kliwon Wariga, 10 Desember 2022

I Wayan Adi Upadana, S.Pd.B., M.Pd 

Selasa, 09 Agustus 2022

PIDARTA BASA BALI

 PIDARTA BASA BALI

“NGRAJEGANG BUDAYA BALINÉ MALARAPAN ANTUK TRI HITA KARANA”

 

Matur suksma ring pangénter acara antuk galahé sané kapaica ring sikian titiang.

Ida dané sané dahat wangiang titiang,

Para angga panuntun sané kusumayang titiang,

Taler para pamilet lomba pidarta sané tresna asihin titiang.

Maduluran manah hening nirmala, tan mari titiang ngluhurang rasa pangayubagia ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, malarapan antuk nguncarang pangastungkara “Om Swastyastu”.

Ring galahé sané becik puniki, titiang jagi ngaturang pidarta sané mamurda “Ngrajegang Budaya Baliné Malarapan antuk Tri Hita Karana”. Napi mawinan titiang ngambil murda kadi asapunika? Santukan ring pakibeh jagaté mangkin, utsaha ngrajegang budaya Baliné sampun karasayang sayan rered. Yadiastun kaangkenin, indik kautaman jagat Baliné, kasub-kaloktah malarapan Budaya Baliné, kantun titiang marasa sumenia. Napi ké sujati, Budaya sané wénten ring Bali pinaka pamikukuh jagat Baliné? Yéning sayuakti, sampun ké para yowanané milet ngrajegang budayané? Inggih, mogi-mogi sampun.

Ida dané sinamian sané singgihin titiang. Sakadi kawikanin sareng sami, jagat Baliné sampun kasub, kasumbungang rauh ring dura negari. Makadi wénten sané maosang “Pulau Seni Budaya, Pulau Dewata, Pulau Kahyangan, Pulau Seribu Pura, miwah Pulau Sorga”. Kabaos asapunika santukan kaasrian jagat Baliné tan samén ring jagaté. Maweweh raris kauripan krama Baliné sané kumanyama (ramah tamah), ngupapira budaya adiluhung sané kapramananin antuk ajahan agama Hindu.

Ida dané sinamian sané kusumayang titiang. Midartayang rajeg Bali, sayuakti marupa pabuat sané dahat mautama. Tetujonipun, mangda pawangunan jagat Baliné kapungkur wekas, nénten lémpas ring tatwaning Tri Hita Karana. Tri Hita Karana inggih punika tatiga sané ngranayang iraga manggihin karahayuan. Tri Hita Karana wiakti marupa sepat siku-siku mikukuhin tatwa parhyangan, pawongan miwah palemahan. Ring widang parhyangan krama Baliné setata mikukuhin sradha bakti ring Ida Sang Hyang Widhi. Ring widang pawongan, krama Baliné nginggilang hurip pasuka-dukan, sagilik-saguluk, salunglung sabayantaka, mangda molihang kahuripan sané santi jagathita. Raris ring widang palemahan, setata teleb ngupapira bhuana agung malarapan antuk ngemargiang bhuta yadnya.

Tri Hita Karana punika sané kanggén krama Baliné ngrajegang jagat Baliné. Yéning iraga sampun teleb ngastiti ring Ida Sang Hyang Widhi sampun pastika parisolah krama Baliné mamargi becik. Asapunika taler ring sami-sami krama Bali sampun saling asah, asih lan asuh punika mawinan jagat Baliné trepti. Ring wewidangan genah taler asapunika patut iraga ngupapira pakarangan soang-soang mangda tetep resik lan asri.

Inggih Ida dané sinamian sané wangiang titiang. Yéning inargamayang jagat Baliné pinaka tetanduran taru ageng, aksara, basa lan sastra Baliné pinaka akahipun. Akah sané subur pacang ngwetuang pancer sané kukuh. Wawu raris metu daun lan sekar sané nirgamayang titiang pinaka Budaya Baliné. Yéning iraga teleb ngupapira akah lan pacer, majanten tetanduran druené pacang masekar tur mawoh. Tegesipun, yéning iraga teleb ngupapira budaya Baliné, janten pariwisatané pacang antar, mapuara jagat Baliné landuh, sukerta lan santi.

Sané mangkin pakéling titiang, pamekas ring para yowanané makasami. Duaning iraga pinaka warih, pretisentana sané ngwarisin budaya Baliné, Ngiring! Ngiring jagat Baliné sané sampun kasub puniki, tincapang malih kautamanipun! Yéning nénten iraga pacang mabéla pati, nindihin jagat Baliné, ngupapira budaya Baliné, sapasira malih? Pinunas titiang majeng ring yowana sami, mangda nénten iraga “Kadi I katak ring sor tunjungé, I kekupu saking doh rauh ngulati kamiikan I sekar tunjung”. Tegesipun, “Iraga uning madué budaya sané adiluhung, wong duranegariné magarang muponin pikolihanipun. Nanging, wénten krama Baliné sané nénten pati lingu ring kautaman budaya Baliné.

Inggih Ida dané sinamian sané kusumayang titiang. Napi luir sané sampun katur iwawu prasida kacutetang kadi asapuniki :

1.      Sané patut ngrajegang jagat Baliné sinalih tunggil budaya Baliné wantah iraga para yowana miwah I krama Bali sareng sami, kamanggala antuk sang maraga guru wisésa.

2.      Dasar gegelaran ngrajegang jagat Baliné inggih punika Tri Hita Karana, sané kapramanain antuk ajahan agama Hindu.

Ida dané sinamian sané tresna asihin titiang. Wantah sakadi punika prasida titiang matur ring galahé sané becik puniki. Mogi-mogi wénten pikenohipun. “Klungkung Semarapura, ngabas bet titian ring pétang”. “Kirang langkung nunas ampura, antuk tambet titiang kalintang”. Puputang titiang antuk parama santih.

“Om Santih Santih Santih Om”


Senin, 08 Agustus 2022

Laporan Bulan Bahasa Bali

ATUR PIUNING MANGGALA PRAWARTAKA

 Om Swastyastu

ü  Kepala SMAN 3 Amlapura sane dahat mustikayang titiang,

ü  Analis Kepegawaian & Substansi Tata Usaha SMAN 3 Amlapura sane kusumayang titiang,

ü  Wakil Kepala SMAN 3 Amlapura sane kusumayang titiang,

ü  Bapak/Ibu Guru miwah Pegawai sane wangiang titiang,

ü  Asapunika taler para pamilet wimbakara sane nyarengin parikrama puniki saking ambaralaya, miwah para pamilet sami sane tresna asihin titiang.

Maka purwakaning atur, lugrayang titiang ngaturang rasa angayu bagia mantuka ring Ida Sang hyang Parama Kawi, riantukan sangkaning asung kertha wara nugraha Ida, titiang, asapunika taler Ida Dane sareng sami prasida ngamiletin pamargi pamungkah Bulan Bahasa Bali rahina mangkin.

 Kawentenan bulan bahasa bali puniki kawiwilin sangkaning kawentenan :

  1. Perda no. 1 tahun 2018 indik bahasa, aksara lan sastra bali.
  2. Pegub no. 80 tahun 2018 indik perlindungan dan penggunaan bahasa, aksara, dan sastra bali serta penyelenggaraan bulan bahasa bali.

sangkaning kawentenan dasar hukum punika mawinan ring soang-soang desa/kelurahan, sekolah, miwah kantor pemerintahan mangda prasida ngarya parikrama mangda sida ajeg bahasa Baline. Bantang Bulan Bahasa Baline warsane puniki wantah “Danu Kerthi: Gitaning Toya Ening”, “Lingga stana Basa, Aksara miwah Sastra mapaiketan ring kramaning ngawerdiang Danu Pinaka Witning Amertha Sarwa Prani.”

Antuk punika ring SMA Negeri 3 Amlapura Kalaksanayang parikrama wimbakara sane kamiletin olih para sisia, minakadi: Dharma Wacana, Mageguritan, Mawirama, Masatua Banyol, Ngwacen Puisi Bali Anyar, Nyurat Lontar, Ngarya Baligrafi, miwah Video Nglestariang Palemahan. Sami parikrama puniki kalaksanayang Daring antuk makarya video. Kalaksanayang daring santukan kawentenan jagate sakadi puniki kantun wenten gering Covid-19 varian Omicron, manut Surat Edaran saking Gubernur Bali No. 8352 (kutus tali tigang atus seket kalih) warsa 2021 sane madaging indik Penyelenggaraan Bulan Bahasa Bali IV warsa 2022. Yadiastun kalaksanayang Daring nenten ngirangin pabuat ipun ri sajeroning ngrajegang Bahasa Baline.

Tetujon bulan bahasa bali puniki, tan wenten sios makasarana ngwerdiang miwah nglimbakang budaya Bali sane marupa basa, sastra lan aksara Bali, ngicenin galah para alit-alit, para yowana nyinahang angga ring sajeroning kawagedan indik basa, sastra lan aksara Bali. Taler pinaka genah ngrereh utawi nincapang kaweruhan para alit-alit lan yowana indik basa, sastra lan aksara Bali. Munggwing prabeya ri sajeroning parikrama puniki witnyane saking Dana Komite SMA Negeri 3 Amlapura.

Inggih ida dane sane wangiang titiang,

Wantah asapunika mungguing atur piuning titiang ngeninin indik pamargi Bulan Bahasa Bali puniki. Nenten lali titiang ngaturang suksmaning manah majeng ring Iratu Ida Dane sane sampun ngwantu, nenten prasida antuk titiang nyarca sakasiki, gumanti sida bulan bahasa bali puniki mamargi antar tur rahayu. Malih jebos tunas titiang, mangda ledang Bapak Kepala Sekolah mapaica sambrama wacana sapisanan mungkah parikrama bulan bahasa puniki. Maka kekirangan atur titiang, titiang nglungsur agung rena pangampura. Puputang titiang antuk ngaturang parama santi.

Om Santih Santih Santih Om

Minggu, 08 Mei 2022

Peparikan Ring Lagu Pop Bali

 COVER BAGUS WIRATA

 

WAYAN NGERUNYAM

 

Iseng-iseng dot nuutin jaman..

Apang cara bajang-bajange di luar..

Tetep exis bareng maIGean..

Mafacebookan lan matiktok-titokan..

 

Kebus dingin nepuk bajang-bajang binal..

Nabluk seken cang egol-egolan bangkiang..

Care lindunge ne suba bakatang..

Yen uyahin sinah ngeleped sing karuan..

 

Reff :

Yening nirgamayang buke sesenggake

Cara bebeke bejalan..

Egal egol egal egal egol

Mekejang aksi ngajumang bangkiang..

 

Yen duur betenan patuh dogenan

Aduh jaan sajan..

I wayang ngerunyam nagih pesuang

Edot ngerasayang..

 

Rujak uyak sero

maimbuh misi lemo

Aduh jani tiang jomblo

Lacur sing ngidang keto

 

Uli batu bulan luas ka Semarepura

Niki wantah hiburan

Titiang nunas ampura..

 

Reff :

Yening nirgamayang buka sesenggaka

Cara bebeke majalan..

Egal egol egal egal egol

Mekejang aksi ngajumang bangkiang..

Yen duur betenan patuh dogenan

 

Aduh jaan sajan..

I wayang ngerunyam nagih pesuang

Edot ngarasayang..

 

Yening nirgamayang buka sesenggake

Care bebeke majalan..

Egal egol egal egal egol

Mekejang aksi ngajumang bangkiang..

 

Yen duur betenan patuh dogenan uh

Aduh jaan sajan..

I wayang ngerunyam nagih pesuang

Edot ngarasayang..

 

Rujak uyak sero

Maimbuh misi lemo

Aduh jani tiang jomblo

Lacur sing ngidang keto

 

Uli batu bulan

Luas ka semarepura

Niki wantah hiburan

Titiang nunas ampura..